Terapiye başlama kararı, çoğu zaman sanıldığı kadar kolay olmayabilir. Düşünsenize, daha önce hiç tanımadığınız birinin karşısına geçip hayatınızı, hislerinizi, belki de uzun zamandır kimseyle paylaşmadığınız zorlukları anlatacaksınız. Bu başlı başına cesaret isteyen bir adım.

​

Terapinin ilk adımı aslında sadece bir randevu almak değil; aklımızda dönen onlarca soruyla baş etmek:

"Terapistimi nasıl bulacağım? Hangi terapi yöntemine uygun olduğumu nereden bileceğim? Seans ücretini karşılayabilir miyim? Yüz yüze mi daha iyi olur, online mı? Terapi odası nerede? Nasıl gideceğim?"

​

Ve belki biraz daha derin bir soru:

“Kendimi rahat hissedebileceğim bir ortama mı gideceğim acaba?”

​

Bu tür soruların kafamızı kurcalaması çok normal. Ancak genellikle, bir terapi sürecinin başlamasıyla birlikte odanın kendisi geri planda kalabiliyor. Oysa aslında o oda, düşündüğümüzden çok daha fazla şey anlatıyor.

​

Odanın Dili Olur mu? Olur!

Çevresel psikoloji bize uzun zamandır bir şey söylüyor: Fiziksel çevremiz, duygularımızı ve düşüncelerimizi etkiler.

Yani içinde bulunduğumuz bir odanın havası, düzeni, ışığı ve eşyaları; o odada kendimizi nasıl hissettiğimizi – hatta oradaki kişiye dair algımızı bile – etkileyebilir. 1974’te Canter ve arkadaşlarının yaptığı bir araştırma, bir kişinin yaşadığı ortamın başkaları üzerindeki izlenimlerini şekillendirebildiğini göstermiş. Yani birinin odasına bakarak onun hakkında fikir yürütüyoruz. Bu da demek oluyor ki, terapi odası sadece bir “oda” değil; terapistle ve terapi süreciyle ilgili ilk ipuçlarını taşıyan bir alan.

Hatta 2016’da yapılan bir ön çalışma, danışanların terapist hakkındaki izlenimlerinin, odadaki mobilya düzeniyle bile değişebildiğini ortaya koymuş. Gördüğümüz şeyler, içsel süreçlerimizi etkiliyor. Ve elbette, kendimizi en savunmasız hissedeceğimiz bu özel alanda, güven ve rahatlık duygusu daha da önem kazanıyor.

​

Türkiye’de Danışanlar Ne İstiyor?

Tez çalışmamda bu konunun peşine düştüm: "Danışanlar, terapi odasından ne bekliyor?" Ve sonuçlar oldukça netti.

Türkiye’de danışanlar, klasik "doktor muayenehanesi" havası veren, sert ve mesafeli odalardan çok da hoşlanmıyor. Bu tarz odalar soğuk, hiyerarşik ve rahatsız olarak tanımlanıyor. Oysa televizyondaki birçok terapi sahnesi hâlâ bu tarz odalarla dolu. Ama gerçek hayatta bu atmosfer, danışanların ihtiyaçlarını karşılamıyor.

Daha önce yapılan araştırmalar da bu tabloyu destekliyor (Ito-Alptürer ve ark., 2012). Danışanlar, ev ortamını andıran, yumuşak mobilyaların olduğu, masasız oturma düzenlerinin bulunduğu odaları tercih ediyor. Çünkü bu tarz bir oda:

• Güvende hissettiriyor.

• Eşitlik duygusu yaratıyor.

• Samimi bir iletişimi kolaylaştırıyor.

Terapistin koltuğu yüksek, danışanınki alçak olduğunda; ya da arada büyük bir masa varsa, bu fark “iletişimde engel” gibi algılanabiliyor. Terapinin iyileştirici gücünün temeli olan güvenli bağ ise, bu tür fiziksel ayrımlardan olumsuz etkilenebiliyor.

​

Terapi = Hastane Değil!

Bir başka önemli detay: Terapi odası hastane gibi görünmemeli.
Steril, soğuk, beyaz duvarlı ve medikal görünümlü alanlar, danışanlarda "hasta-hoca" ilişkisi hissi uyandırabiliyor. Oysa psikoterapi, bir doktorun reçete yazdığı değil; iki insanın birlikte çalışarak içgörü geliştirdiği bir süreç. Bu yüzden mekanın dili de bu süreci yansıtmalı.

Günümüzde terapiye gitmenin bir “hastalık” göstergesi olmadığı giderek daha fazla kabul görse de, bu önyargıdan tam anlamıyla kurtulmuş değiliz. Dolayısıyla terapi odası, danışanı bu önyargıdan uzaklaştırmalı, "burada sadece iyileşme var" hissi verebilmeli.

​

Son Söz: Oda Sadece Oda Değil

Evet, terapi odası bir mobilya kataloğu değil. Ama kesinlikle sıradan bir dört duvar da değil.
Bir terapi odasının tasarımı, danışanın kendini açma sürecinde kritik bir rol oynayabilir. İlk izlenim sadece terapiste değil, odaya da bağlıdır. Bu yüzden terapi odaları, danışanların konforunu, güvenini ve iyilik halini önceleyecek şekilde tasarlanmalı.

Terapistler olarak sadece sözcüklerimizle değil, mekânlarımızla da şefkatli, kapsayıcı ve destekleyici olabiliriz.
Ve belki de bazen en büyük dönüşüm, bir koltuğun yerini değiştirmekle başlayabilir.

​

Klinik Psikolog İrem Soytürk Tarhan

​​

Kaynakça:

Canter, D., West, S., & Wools, R. (1974). Judgements of people and their rooms. British Journal of Clinical Psychology, 13, 113-118.

Ito-Alpturer, M. (2016). Environmental inference in psychological counselling rooms: Effects of room settings on the judgements of counsellor qualities (OR0911). International Journal of Psychology, 51(S1), 562.

Ito-Alpturer, M., Yilmaz, G., & Çoskun, F. (2012). Psikolojik danışmanlık odasında danışanların önemsedikleri iç mekan özellikleri. Proc. 17. Ulusal Psikoloji Kongresi, İstanbul (pp.79- 80.)​